چکیده

سابقه و هدف: با توجه به شرایط اقلیمی و بازدهی پایین آبیاری در کشورایران که از نظر اقلیمی یک کشور خشک محسوب میشود،باعث تشویق و ترغیب کشاورزان برای ترویج آبیاری مدرن، امری اجتناب ناپذیر است. در این مطالعه  تلاش بر این است که  تاثیر  روش های آبیاری مدرن بر بهره وری کشاورزی در میان کشاورزان استان کرمان مؤثر بوده است و هم چنین تفاوت بهره وری کشاورزی بین استفاده کنندگان از روش های آبیاری مدرن و سنتی تحت تأثیر چه فاکتورهایی می باشد را مورد بررسی قرار دهیم.

مواد و روش ها: در این مطالعه با استفاده از روش تجزیه اکساکا بلیندر و تابع تأثیر، بهره وری کشاورزی در دو سیستم آبیاری سنتی وآبیاری مدرن مورد بررسی قرار گرفت. و سپس داده ها با استفاده از نرم افزار Stata مورد تجزیه وتحلیل قرار دادیم.

یافته ها: نتایج مدل تجزیه نشان می دهد که سهم عوامل توضیح 17 – درصد و سهم عوامل غیرقابل توضیح 19 - درصد است و نتایج روش تابع تأثیر نشان می دهد در دهک بالا فاکتورهایی همچون نوع بذر مورداستفاده، میزان بذر و ماشین آلات و در دهک های پایین نیروی کار خانوادگی در قسمت غیرقابل توضیح عامل تفاوت در بهره وری می باشد.

نتیجه گیری: نتایج حاصل از این مطالعه نشان می دهد سهم عوامل غیرقابل توضیح نسبت به عوامل توضیحی بیش تراست و سیستم سنتی دسترسی کم تری به منابع پربازده  دارند و استفاده از سیستم های مدرن آبیاری، بهره وری و تولیدات محصول نهایی کشاورزی را افزایش می دهد. بنابراین باتوجه به نتایج حاصل از این بررسی سیستم آبیاری می توان سطح تولید را ارتقا بخشید

مقدمه

بهره وری در بخش کشاورزی یکی از مهم ترین. فاکتورهای توسعه پایدار محسوب میشود که عموماً در کشورهای درحال توسعه مانند ایران علی رغم توانمندی های بالقوه کشاورزی به دلیل بهره وری پایین، بخش کشاورزی اقتصادی و مقرون به صرفه  نیست. بهره وری عامل کلیدی است که باعث می شود بتوان در بخش کشاورزی از طریق ترکیب بهینه منابع در اختیار، فناوری تجهیزات، فنّاوری پیشرفته،فناوری ادوات و ... ارزش افزوده ایجاد کرد. از مطالعات انجام شده در زمینه تفاوت در بهره وری کشاورزی می توان به مطالعه اسنی و همکاران در نیجریه کیلیک و همکاران اسلاوچوسکا و سایر تحقیقاتی که در این ضمیه انجام گرفته است اشاره کرد.

در این مطالعه تلاش ما بر این است که مشخص کند روش های آبیاری مدرن چقدر بربهره وری کشاورزی در میان کشاورزان در  استان کرمان موثر است و همچنین میزان بهره وری و محصول نهایی کاربران در دو روش آبیاری مدرن و آبیاری سنتی چقدر متفاوت است. برای این منظور از روش تجزیه اکساکا بلیندر و مدل تجزیه RIF استفاده کردیم. اطلاعات موردنیاز از طریق تکمیل پرسشنامه در جنوب استان کرمان در سه شهرستان (جیرفت عنبرآباد و کهنوج( با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی جمع آوری شده است. داده ها با استفاده از نرم افزار stata مورد تجزیه و تحلیل قرار دادیم و نتایج حاصل را مورد بررسی قرار دادیم.

مواد و روش ها: در این مطالعه با استفاده از روش تجزیه اکساکا بلیندر و تابع تأثیر، بهره وری کشاورزی در دو سیستم آبیاری سنتی وآبیاری مدرن مورد بررسی قرار گرفت. و سپس داده ها با استفاده از نرم افزار Stata مورد تجزیه وتحلیل قرار دادیم.

بحث و نتایج

تجزیه وتحلیل آماری داده ها نشان می دهد که  53درصد از بهره برداران و کاربران مورد آرمون دارای سیستم آبیاری مدرن و 47درصد دارای سیستم آبیاری سنتی می باشند. نتایج آزمون مقایسه میانگین بین این دو گروه نشان داد متوسط تفاوت ارزش کل تولیدات کشاورزی برابر با 65 میلیون ریال در هکتار می باشد و در سطح 5 درصد نیز معنی دار است. , این تفاوت به صورت قابل توجهی برای کاربران  مورد توجه بود.

 

نتایج روش تجزیه اکساکا بلیندر

متوسط بهره وری کشاورزی در آبیاری سنتی                                                                                 7.07

متوسط بهره وری کشاورزی در آبیاری مدرن                                                                                  7.44*

تفاوت در بهره وری کشاورزی                                                                                                   -0.36*

                                                                                             قسمت غیرقابل توضیح                 قسمت توضیح داده شده

کل                                                                                                                -0.19**                     -0.17**

سهم از تفاوت در نوع سیستم آبیاری                                                                  53%                               47%

 

 

نتیجه گیری کلی

نتایج حاصل از این تحقیق نشان داد تفاوت معنی داری بین متوسط ارزش کل تولیدات کشاورزی برای سیستم های آبیاری مدرن وسیستم آبیاری سنتی در سطح 5 درصد وجود دارد. نتایج مربوط به تجزیه اکساکا بلیندر نشان داد که سهم عوامل توضیحی، کم تر و ناچیزتر از سهم عوامل غیرقابل توضیح در میانگین است و نشان می دهد اگر استفاده از نهاده ها در سیستم سنتی تا سطح میزان نهاده ها درسیستم مدرن باشد، شکاف بهره وری بین دو سیستم آبیاری از بین می رود؛ و هم چنین در حالت کلی سیستم سنتی آبیاری دسترسی کم تری به منابع پربازده دارد. با توجه به نتایج RIF بعد خانوار و تحصیلات دو فاکتور اصلی درمیزان بهره وری کشاورزی می باشد؛ بنابراین با توجه به یافته ها استفاده از سیستم های مدرن آبیاری، بهره وری کاربران کشاورزی را افزایش می دهد؛ بنابراین، با بهبود سیستم آبیاری می توان سطح تولید را ارتقا بخشید و در نهایت به تولیدات بیشتری در ضمینه کشاورزی دست پیدا کرد.