خبرگزاری سایت تراکتور
۱۴۰۳/۰۷/۱۹
رئیس اتاق اصناف کشاورزی گفت:به طور متوسط حدود ۳۰ درصد ازمحصولات کشاورزی تبدیل به ضایعات میشود. اگر این عدد ۱۰درصد کاهش پیدا کند دربرخی محصولات نه‌تنها خودکفا شده بلکه صادر کننده هم می‌شویم.
رئیس اتاق اصناف کشاورزی در گفت و گویی اختصاصی بیان کرد : تقریباً ۶.۵ میلیون هکتار از زمین‌های کشاورزی ایران به کشت گندم اختصاص دارد. ۲ میلیون هکتار مربوط به کشت آبی و ۴.۵ میلیون هکتار دیم است. کشور طی دو سال متوالی ۱۴۰۲ و ۱۴۰۳ در تأمین گندم مورد نیاز با تولید حدود ۱۴ میلیون تن خودکفایی شده که از این میزان به ترتیب ۱۰.۵ و ۱۲ میلیون تن تحویل دولت شد.
گندم پرمصرف‌ترین محصول کشاورزی ایران است. از آن به عنوان شاه غلات نام برده میشود. بیش از ۴۵ درصد از کالری روزانه ایرانیان با مصرف گندم تأمین می‌گردد.
تولید گندم در هر هکتار از اراضی ایران به طور میانگین حدود ۱۲۰۰ کیلوگرم است؛ برای اراضی آبی این عدد ۴ تن و برای دیم ۱.۲ تا ۱.۵ تن برآورد میشود.
اما آنچه مسلم است بخشی از محصولات کشاورزی از تولید تا بازار تبدیل به ضایعات شده و از بین می‌رود.
بر اساس آخرین آمار و اطلاعات تقریباً ۲۱ میلیون تن محصول فقط در حوزه تولید غلات شامل گندم، جو شلتوک، ذرت دانه‌ای سالانه در حال از بین رفتن است. با یک حساب سرانگشتی اگر فقط یک درصد تلفات این بخش را کاهش دهیم، با قیمت میانگین ۱۵ هزار تومان برای محصولات، تقریباً ۳ هزار میلیارد تومان (همت) سالانه صرفه‌جویی خواهیم داشت.
متأسفانه نه تنها سرمایه گذاری مورد نیاز در حوزه فناوری تأمین نمی‌شود بلکه خسارت‌های ناشی از سوخت اضافه و تبدیل شدن محصولات کشاورزی به ضایعات را هم باید به این آمار افزود که زیان بسیاری را به اقتصاد کشور تحمیل کرده است. در ادامه مهر گفت‌وگو مفصلی با قاسم پیشه‌ور، رئیس اتاق اصناف کشاورزی ایران و عضو شورای قیمت گذاری و اتخاذ سیاست‌های حمایتی محصولات اساسی کشاورزی در خصوص این موضوع‌ها داشت که می‌خوانید.
میزان کشت گندم در کشور در هر هکتار چقدر است و این عدد با استاندارد جهانی چقدر فاصله دارد؟
عددی که ما برای آنالیز هزینه‌های کشت در زمین‌های دیمی و آبی لحاظ می‌کنیم با توجه به اقلیم‌های چندگانه که در سطح کشور وجود دارد ۳ تن و ۲۰۰ هزار کیلو گرم بوده اما عدد استاندارد جهانی بالاتر است. کشورهای پیشرفته عمدتاً کشاورزی مکانیزه داشته و سطح زیر کشت محصولات آنها بالا است. ضمن اینکه هزینه‌های تولید آنها پایین‌تر بوده و در نتیجه عدد بالاتری در هر هکتار تولید می‌کنند.
ارقامی که ما انتظار داریم و در مؤسسه تحقیقات تلاش‌های زیادی برای تولید آنها شده است باید ارقام سازگار با اقلیم کشور باشد. ارقام جدید منجر به افزایش تولید شده ولی به عدد استاندارد جهانی نرسیده است. کشاورزان که تلاش و هزینه می‌کنند به دنبال کشت با تناژ بیشتر هستند. اگر حجم تولید در هر هکتار افزایش پیدا کند می‌تواند منجر به تثبیت قیمت‌ها شود. در حال حاضر قیمت تمام شده بالا است زیرا ارقام مناسبی نداریم.
حتی در برخی جلسات برای کاهش هزینه‌ها پیشنهاد شد اقلامی مثل کود، سم، بذر و… در زمان کشت تحویل کشاورزان شود و هزینه آن هنگام تحویل محصول تسویه گردد. کشاورز چون سرمایه کافی در اختیار ندارد ناچار است از ارقامی استفاده کند که هزینه کمتری دارد.
این روشی است که در دنیا پیاده میشود. در سنوات گذشته قبل و بعد از انقلاب در دهه‌های اول هم در برخی محصولات، سازمان‌های مربوطه این امر را پیگیری می‌کردند. کم کم فراموش شد و دولت فقط هنگام برداشت ورود کرده و عنوان میکند به فلان مبلغ محصول را می‌خرم و پولش را هم با تأخیر بسیار می‌پردازد.
جالب است در بحث گندم حتی در برخی استان‌ها و شهرستان‌ها به کشاورز اجازه نمی‌دهند محصولش را از شهری به شهر دیگر ببرد. تولیدکننده محکوم است محصول خود را در همان استان به فروش برساند یا تحویل دهد. این سیاست به بخش تولید آسیب می‌زند.
کشاورز باید اختیار داشته باشد محصولش را در هر کجا که بخواهد برده و به فروش برساند؛ البته این معامله باید داخلی باشد. محدودیت‌های این چنینی دست کشاورز را به اصطلاح زیر ساطور دولت گذاشته است. امیدواریم این چالش در دولت‌ها و مجلس‌های جدید حل و فصل شده تا تولید پایدار انجام شود.
یکی دیگر از دغدغه‌های حوزه کشاورزی به ویژه در غلات از جمله گندم، ضایعات این محصول است. در حال حاضر چقدر از محصولات تولیدی به دلیل کشت سنتی و فرسودگی تجهیزات دورریز میشود؟
محصولات کشاورزی عمدتاً فسادپذیر هستند و صنایع تبدیلی مناسبی را برای تبدیل این محصولات از حالت خام خوری به صنایع تبدیلی یا نداریم یا اگر داریم کم است. در این حوزه سرمایه گذاری انجام نشده است.
به طور متوسط در حوزه کشاورزی کشور حدود ۳۰ درصد از محصولات تبدیل به ضایعات میشود. به این ترتیب ۳۰ درصد محصولات آبی، ۳۰ درصد منابع مالی، ۳۰ درصد نیروی کاری، و.. را در حال از دست دادن هستیم. حتی اگر این ضایعات به صفر هم نرسد و فقط ۱۰ درصد کاهش پیدا کند در برخی محصولات نه تنها خودکفا می‌شویم که حتی می‌توانیم صادرات هم داشته باشیم.
عمده دورریزی گندم، هنگام برداشت یا حتی در زمان کاشت است. بخش زیادی از کشاورزان خرده مالک بوده و به شکل سنتی گندم کشت می‌کنند. بذر را می‌پاشند و دیسکی می‌زنند ۳۰ درصد بذر روی زمین و ۳۰ درصد زیر خاک می‌رود که سبز نمی‌شود و ۳۰ درصد هم در وسط قرار می‌گیرد. در ادامه به جای اینکه شما در هر هکتار ۲۵۰ کیلو گرم بذر گندم بپاشید ناچارید با این روش ۴۰۰ تا ۵۰۰ کیلو گرم گندم استفاده کنید که زمین سبز کامل شود.
دورریز بعدی در زمان داشت است که دما، رطوبت، مبارزه با علف‌های هرز و حشرات بخشی از محصول را از بین می‌برد.
اگر کشاورز توان مالی نداشته باشد و نمی‌تواند به موقع سم بزند. در گذشته به محض اینکه به اداره کشت و صنعت اعلام می‌شد در قالب کشت قراردادی، هواپیماهای در نظر گرفته شده عملیات سم‌پاشی را انجام می‌دادند. امروز این گونه نیست حتی اگر پهپاد باشد کشاورز خرده مالک توان مالی ندارد.
