غزاله معصومین
۱۴۰۴/۰۵/۰۷
سال زراعی گذشته در استان گلستان با دشواریهای متعددی برای فعالان حوزه کشاورزی همراه بود؛ از یکسو خشکسالی شدید بخش قابل توجهی از اراضی زراعی را از بین برد، و از سوی دیگر، تأخیر دولت در پرداخت بهای خرید تضمینی گندم موجب نارضایتی گسترده در میان کشاورزان شد. این در حالی است که بسیاری از آنان پس از فروش محصول، همچنان در انتظار دریافت مطالبات خود به سر میبرند.
به گزارش خبرگزاری سایت تراکتور ، استان گلستان سالانه بهطور متوسط حدود یک میلیون تن گندم تولید میکند و بهعنوان یکی از قطبهای راهبردی این محصول در سطح کشور شناخته میشود. در سال زراعی گذشته، سطح زیرکشت گندم در استان بالغ بر ۴۲۸ هزار و ۷۱۷ هکتار بود که از این میزان، ۱۵۳ هزار و ۷۱۷ هکتار به کشت آبی و ۲۷۵ هزار هکتار به کشت دیم اختصاص داشت.
طبق اعلام رئیس سازمان جهاد کشاورزی گلستان، آقای ابراهیم هزارجریبی، در اثر خشکسالی سنگین، بالغ بر ۸۰ هزار و ۸۲۳ هکتار از اراضی گندم شامل ۷۲ هزار و ۷۵۵ هکتار گندم دیم و بیش از ۸ هزار هکتار گندم آبی بهطور کامل از بین رفته است. با این وجود، کشاورزان استان توانستند ۸۱۷ هزار تن گندم برداشت کنند و جایگاه دوم کشور در تولید این محصول را حفظ نمایند.
روند کند پرداخت مطالبات کشاورزان
بر اساس گزارش اداره کل غله و خدمات بازرگانی گلستان، حدود ۶۰۰ هزار تن گندم از کشاورزان خریداری شده است. فرآیند خرید از طریق ۸۹ مرکز انجام گرفت که شامل ۶ مرکز دولتی، ۱۴ مرکز خصوصی، ۲۳ کارخانه آرد و ۴۶ مرکز تعاونی روستایی بود. این گندمها در قالب ۱۴۰ هزار محموله و با نرخ تضمینی ۲۰ هزار و ۵۰۰ تومان خریداری شدند و ارزش کل معاملات به بیش از ۱۲ هزار و ۳۱۰ میلیارد تومان رسید.
با این حال، تاکنون صرفاً ۵ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان از این مبلغ به حساب کشاورزان واریز شده است. علیرغم وعدههای مسئولان مبنی بر تسریع پرداختها، هنوز زمان دقیق تسویه کامل مشخص نشده و این وضعیت باعث بروز مشکلات جدی در برنامهریزی مالی کشاورزان شده است.
آثار اقتصادی و اجتماعی تأخیر در پرداخت
عدم پرداخت بهموقع مطالبات موجب شده است بسیاری از کشاورزان امکان انجام کشت دوم را از دست بدهند. با توجه به اینکه درآمد حاصل از فروش گندم، سرمایه اصلی جهت تأمین نهادهها، سوخت، بذر و نیروی انسانی برای فصل بعدی محسوب میشود، این وقفه مالی فشار مضاعفی بر معیشت آنها وارد کرده است.
یکی از کشاورزان در این خصوص اظهار داشته است:
"با وجود خشکسالی شدید، تولید را بهسختی انجام دادیم، اما اکنون حتی قادر به تأمین هزینههای ابتدایی زندگی و تهیه بذر برای کشت بعدی نیستیم."کشاورز دیگری نیز تصریح میکند:
"برای شروع کشت، مجبور به دریافت وام و قرض هستیم؛ اما دولت پول محصول را با تأخیر چندماهه پرداخت میکند. آیا در این مدت دولت از بانکها خواسته است جریمه تأخیر اقساط کشاورزان را لغو کنند؟"
پیامدهای بلندمدت برای تولید و امنیت غذایی
تأخیر در پرداختها علاوه بر فشار اقتصادی، منجر به بیانگیزگی در میان فعالان بخش کشاورزی شده و در بلندمدت احتمال افت تولید و کاهش سطح زیرکشت را افزایش میدهد. این امر میتواند آثار منفی بر امنیت غذایی کشور بر جای گذارد.
ضرورت بازبینی در سیاستهای حمایتی
با توجه به نقش کلیدی کشاورزی در اقتصاد کشور و جایگاه ویژه گلستان در تولید گندم، لازم است مسئولان دولتی در اسرع وقت نسبت به پرداخت کامل مطالبات کشاورزان اقدام کنند. علاوه بر آن، اصلاح ساختارهای اجرایی خرید تضمینی، شفافسازی در روند پرداختها و تقویت مکانیزمهای حمایتی از جمله اقداماتی است که میتواند اعتماد از دست رفته کشاورزان را بازسازی کند.
پایان اعتماد به خرید تضمینی؟
تعداد قابل توجهی از کشاورزان هشدار دادهاند که در صورت تداوم این روند، اعتماد به سیستم خرید تضمینی کاهش خواهد یافت و آنها ناگزیر به فروش محصول در بازار آزاد با قیمتهای غیرقابل پیشبینی خواهند شد؛ امری که میتواند هم به زیان تولیدکننده و هم به زیان کلیت اقتصاد کشور باشد.
تداوم بحران، تهدیدی برای آینده کشاورزی
در شرایطی که کشاورزان گلستانی فشارهای ناشی از خشکسالی را تاب آوردهاند، تأخیر در پرداخت مطالبات میتواند ضربه نهایی را به پیکره کشاورزی استان وارد کند. کاهش سرمایه در گردش، بیاعتمادی به وعدههای دولتی و افت انگیزه برای تداوم تولید، نشانههای هشداردهندهای هستند که در صورت بیتوجهی، امنیت غذایی کشور را در آینده با چالش جدی مواجه خواهند کرد.
