۱۴۰۳/۱۱/۱۵
طی ۲۰ سال گذشته، بخش کشاورزی ایران به دلیل خشکسالی، کمبود منابع آبی و کاهش درآمد با کاهش چشمگیر اشتغال مواجه شده است. بیش از ۱.۵ میلیون نفر از مشاغل کشاورزی خارج شده و به سایر بخشهای اقتصادی پیوستهاند. در سال ۱۳۸۴، سهم اشتغال کشاورزی ۲۶.۸ درصد بود که تا پاییز امسال به ۱۳.۷ درصد کاهش یافته است. این روند کاهشی احتمالاً ادامه خواهد داشت.
سقوط اشتغال در بخش کشاورزی طی ۲۰ سال؛ از رونق تا رکود
اکوایران: بررسیها نشان میدهد که طی دو دهه گذشته، سهم بخش کشاورزی از اشتغال کشور به دلیل خشکسالی، کاهش تولید و افت درآمد، روندی نزولی داشته و بیش از ۱.۵ میلیون نفر از این حوزه خارج شدهاند.
افت اشتغال در بخش کشاورزی
به گزارش اکوایران، بخش کشاورزی در دو دهه اخیر به دلیل بحرانهای محیطی و اقتصادی، با چالشهای متعددی مواجه شده است. خشکسالی، کمبود منابع آبی و کاهش درآمد موجب شده تا این بخش نتواند جایگاه خود را در بازار اشتغال حفظ کند. بر همین اساس، بیش از یک میلیون و ۵۰۰ هزار نفر از مشاغل کشاورزی خارج و جذب سایر بخشهای اقتصادی شدهاند.
از آنجا که کشاورزی وابستگی زیادی به شرایط آبوهوایی دارد، کاهش تولید و درآمد، انگیزه کشاورزان را برای ادامه فعالیت کم کرده است. این در حالی است که سایر بخشهای اقتصادی، بهویژه خدمات و صنعت، سهم بیشتری از نیروی کار کشور را جذب کردهاند.
تحولات اشتغال کشاورزی در ۲۰ سال اخیر
اقتصاد ایران متشکل از سه بخش اصلی کشاورزی، صنعت و خدمات است و هر فرد شاغل در یکی از این بخشها فعالیت میکند. بررسی آمارها نشان میدهد که از سال ۱۳۸۴ تاکنون، سهم بخش کشاورزی از اشتغال روندی نزولی داشته است. در سال ۱۳۸۴، بیش از ۵ میلیون نفر در این حوزه مشغول به کار بودند، اما این تعداد تا پاییز امسال به ۳ میلیون و ۴۳۴ هزار نفر کاهش یافته است.
ماهیت فصلی کشاورزی نیز در این روند تأثیرگذار بوده، بهطوریکه در نیمه دوم سال، سهم اشتغال این بخش کاهش مییابد و در نیمه اول سال مجدداً افزایش پیدا میکند. با این حال، روند کلی نشان میدهد که تعداد شاغلان کشاورزی در سراسر کشور بهطور مستمر در حال کاهش است.
رشد اقتصادی و رکود اشتغال در کشاورزی
در بهار ۱۳۸۴، سهم اشتغال بخش کشاورزی ۲۶.۸ درصد بود، به این معنا که بیش از یکچهارم نیروی کار کشور در این بخش فعالیت میکردند. اما با تشدید خشکسالی و کاهش منابع آبی، درآمد و سود این حوزه افت کرد و بسیاری از کشاورزان به بخشهای صنعت و خدمات مهاجرت کردند.
این تغییرات در رشد اقتصادی کشاورزی نیز منعکس شده است؛ بهطوریکه این بخش در چندین دوره متوالی رشد منفی را تجربه کرده و حتی در مقاطعی دچار بحران شدید شده است. در سال ۱۳۹۸، به دلیل شرایط جوی مساعد، رشد اقتصادی کشاورزی برای مدتی بهبود یافت، اما از سال ۱۴۰۰ تا نیمه اول ۱۴۰۲، این بخش مجدداً با رکود و رشد منفی مواجه شد.
اگرچه در چند فصل اخیر، رشد اقتصادی کشاورزی اندکی مثبت شده، اما کاهش اشتغال همچنان ادامه دارد. طبق آخرین دادههای مرکز آمار، سهم اشتغال این بخش در پاییز امسال به ۱۳.۷ درصد رسیده است. با توجه به روند سالهای گذشته، انتظار میرود که در زمستان امسال این میزان بیش از پیش کاهش یابد.